Produkcja wina to sztuka i rzemiosło, które wciąż ewoluuje, łącząc tradycję z nowoczesnością. Podejście do winifikacji zależy w dużej mierze od filozofii producenta, jego doświadczeń i wizji końcowego produktu. Współczesny świat wina pokazuje, że winiarze mogą podążać dwoma różnymi drogami: zachowywać tradycyjne metody produkcji lub sięgać po najnowsze technologie, by tworzyć wina dopasowane do wymagań nowoczesnego konsumenta.
Każdy kraj i region ma własny zbiór zasad, preferowane szczepy oraz kulturę produkcji wina. Nie można jednoznacznie określić jakie praktyki oznaczają tradycyjne, a jakie nowoczesne podejście, definicje mogą się różnić w zależności od regionu i kontekstu historycznego. Co kształtowało dominujący styl wina i jakie pomysły współdzielili winiarze? Jak długo uprawiane jest tam wino oraz jakie zdarzenia z przeszłości miały wpływ na dzisiejszą produkcję? Przyjrzymy się więc jednemu z najważniejszych regionów winiarskich Hiszpanii – Rioja.
Rioja – gdzie tradycja przeplata się z nowoczesnością
W północnej części kraju, na terenie gdzie dzisiaj znajduje się apelacja Rioja, wino uprawiane jest od czasów rzymskich. Dynamiczny rozwój winiarstwa paradoksalnie przyniosła filoksera. Wówczas francuscy winiarze z sąsiedniego Bordeaux szukali nowych miejsc, gdzie winnice nie zostały jeszcze zniszczone przez groźnego szkodnika. Francuscy winiarze przybyli do Riojy, przynosząc ze sobą zaawansowane techniki winifikacji i wspierając rozwój lokalnego winiarstwa. Wprowadzili poprawione techniki produkcji do hiszpańskich winnic, a także powszechne użycie dębowych beczek. Produkcja ta stała się podstawą tradycyjnego winiarstwa.
Z kolei na przełomie lat 70 i 80 XX w. kilku ambitnych producentów zaczęło zapraszać zagranicznych ekspertów i tym samym wprowadziło nową jakość i podejście do regionu. W 1980 roku określone zostały wymagania apelacji, która wyraźnie ustanowiła reguły dojrzewania wina i w zależności od nich, zaczęły pojawiać się na etykietach oznaczenia: Joven, Crianza, Reserva oraz Gran Reserva. Można uznać, że stało się to pewnego rodzaju wyznacznikiem jakości win.
Trudno dokładnie określić kiedy w Rioja wyodrębniła się grupa producentów nowoczesnej fali. Ta zmiana w Rioja była przede wszystkim wynikiem potrzeby uwolnienia się od sztywnych zasad narzuconych przez tradycyjny system apelacji. Wielu młodych winiarzy chciało tworzyć wina na własnych warunkach, samodzielnie decydując, jakie szczepy winogron będą wykorzystywane oraz jak długo i w jaki sposób wino będzie dojrzewane. Wprowadzenie nowych, świeżych pomysłów do produkcji wina było również reakcją na zmieniające się warunki klimatyczne i oczekiwania konsumentów, które wymusiły poszukiwanie innowacyjnych rozwiązań.
Coraz częściej poszukiwane są wina lżejsze, bardziej owocowe, o niższej zawartości alkoholu. Nowoczesne podejście do produkcji pozwoliło winiarzom łączyć eksperymenty z technologią, oferując wina, które jednocześnie odzwierciedlają lokalny charakter i odpowiadają globalnym trendom.
Trzy różne podejścia i filozofia produkcji wina
Podział między tradycyjnym, modernistycznym, a współczesnym podejściem do produkcji wina w regionie Rioja można dostrzec przede wszystkim w trzech aspektach: sposobie zarządzania winnicą, technikach winifikacji oraz samej stylistyce win. Aby nieco łatwiej to zrozumieć, przedstawiamy szczegółowe porównanie tych trzech podejść.
Tradycyjna Rioja
W tradycyjnym podejściu winiarz kładzie większy nacisk na procesy w samej winiarni aniżeli w winnicy. Wina zazwyczaj powstają ze szczepu tempranillo, a jeśli w winnicy występują również inne odmiany, mogą być wspólnie fermentowane. Często miesza się winogrona pochodzące z różnych parceli.
- Starzenie w beczkach: Charakterystyczne dla tradycyjnych win jest długotrwałe starzenie w beczkach z francuskiego dębu, które nadają im delikatnych nut przypraw, ale przede wszystkim pozwalają na ewolucję wina. Długie dojrzewanie skutkuje winami o mniejszej owocowości, ale o bardziej złożonych, jedwabistych teksturach i pikantnych nutach.
- Styl wina: Wina te mają zazwyczaj jaśniejszy kolor, wyższą kwasowość i wyraziste aromaty owocowe. Długotrwałe starzenie w beczkach i butelkach nadaje im subtelny i wyrafinowany profil.
- System klasyfikacji: Producenci często sięgają po systemy klasyfikacji win z apelacji, jednak nie zawsze są wyróżnikiem wskazującym najwyższą jakość.
- Przykładowi producenci stylu: Lopez de Heredia, CVNE, La Rioja Alta, Marqués de Murrieta, Valenciso.
Rioja Modernistów końca XX wieku
Ten czas dla regionu Rioja to większa koncentracja prac w samej winnicy i przy doborze szczepów. Jak również bardziej intensywny styl win. Często zbierane się dojrzalsze winogrona, aby uzyskać bardziej wyraziste i bogate smaki.
- Starzenie w beczkach: Wina dojrzewają w nowych beczkach, często z amerykańskiego dębu, przez długi czas. Dzięki temu dominują intensywne aromaty słodkich przypraw, wanilii, toffi, a także słodkie owoce. Nowy dąb nadaje im bardziej wyrazisty, słodki profil smakowy z nutami wanilii i przypraw korzennych.
- Styl wina: Modernistyczne wina z Riojy cechuje głębszy kolor, większa struktura i intensywne aromaty dojrzałych owoców. Wina te są często produkowane z myślą o konsumpcji w młodszym wieku, niż ich tradycyjne odpowiedniki.
- System klasyfikacji: Wielu producentów korzysta z systemu klasyfikacji win, skupiając się na tworzeniu win o wyraźnym zróżnicowaniu dojrzewania w beczkach.
- Przykładowi producenci stylu: Sierra Cantabria, Artadi, Finca Allende, Roda, Dinastía Vivanco, Luis Cañas.
Rioja Nowoczesna XXI wieku – skupiona na terroir
Po 2000 roku Rioja zyskała nowe oblicze, łącząc odrodzenie zainteresowania tradycyjnymi winami z sukcesem nowoczesnych producentów oraz pojawieniem się nurtu skupionego na terroir. Dzięki winiarzom, takim jak Abel Mendoza, Álvaro Palacios czy Telmo Rodríguez, region zaczął odkrywać różnorodność swoich siedlisk, podkreślając ich unikalny wpływ na wino. Pomimo oporu ze strony apelacji i niechęci do wprowadzania podregionów, Ci winiarze wkładają wysiłek w podkreślanie różnic pomiędzy konkretnymi miejscami, z których zbierają winogrona.
- Starzenie w beczkach: Starzenie jest dostosowane do charakteru terroir, z większym naciskiem na zachowanie autentycznego wyrazu siedliska. Beczki mają bardziej neutralny charakter aromatyczny i nie przechowuje się w nich win aż tak długo.
- Styl wina: Wina odzwierciedlają różnice między terroir, np. delikatne i subtelne wina z Labastida oraz bardziej wyraziste z San Vicente de la Sonsierra. Charakter wina zależy od klimatu i gleby, pozwalając lepiej zrozumieć region Rioja.
- System klasyfikacji: Często wychodzą poza ramy tradycyjnych systemów, używając nazw wiosek na etykietach, mimo braku oficjalnego uznania podregionów apelacji.
- Przykładowi producenci stylu: Abel Mendoza Monge, Telmo Rodríguez – Remelluri, Palacios Remondo,Olivier Rivière, Bodegas Loli Casado, Pujanza.
Wszystkie trzy style: tradycyjny, modernistyczny i nowoczesny, współistnieją w regionie Rioja, oferując szeroką gamę doświadczeń winiarskich i zdobywając swoich wiernych fanów.
